بازدید معاون پژوهش حوزه علمیه استان از مدارس علمیه (3)

به گزارش خبرنگار معاونت پژوهش، حجت الاسلام و المسلمین سهرابی در سومین روز از هفته پژوهش با مدیران، اساتید و طلاب مدارس علمیه شیخ عبدالحسین، امام رضا (ع) و دارالمبلغین فلسفی، دیدار نمودند.

در ادامه، به مختصری از سخنان ایشان در جمع طلاب، اشاره می‌گردد.

معاونت پژوهش استان، تصویری که از امور پژوهشی ارائه کرده، تصویر حرفه‌ای (به معنای اینکه شخصی تمام ساعات روز خود را در میان انبوهی از منابع و کتب و مطالعه و نگارش فیش‌های تحقیقاتی صرف کند) نیست؛ بلکه تصور این است که پژوهش، در متن آموزش و بخشی از سنت و تربیت علمی، اخلاقی و معنوی یک طلبه، است و نه فعالیتی جدا و فراتر از فرآیندهای مذکور.

می‌توان پژوهش را در سه لایه تعریف کرد:

تقریر اوّل:

پژوهش، در تقریر نخست، موجب تعمیق دانسته‌های آموزشی می‌شود. مباحثه که تجربه آموزشی و تربیتی موفقی در حوزه علمیه است نیز همین کارکرد را دارد. فعالیت‌های علمی مانند مباحثه، تقریر و حاشیه نویسی، در فرآیند علمی و آموزشی حوزه، تعریف دارد؛ پژوهش، یک امکان جدیدی را فراهم آورده که در برخی موارد، بسیار مؤثر است. پژوهش باید در تمام فعالیت‌های یک فرد حوزوی نمود داشته باشد. از این منظر، پژوهشگر بودن به معنی است که اهل رجوع روشمند به منابع باشیم. از سویی، این مسئله با خروجی فعالیت‌های پژوهشی، تفاوت دارد. ممکن است خروجی یک کار پژوهشی، حاشیه بر یک متن علمی، یک یادداشت کوتاه و یا مقاله باشد.

لایه دوم:

وقتی پژوهش در متن تحصیل قرار بگیرد کمک می‌کند که در هر رسالتی از رسالت‌های حوزوی که قرار گرفتیم موفق باشیم. کسی که دستش به منابع نمی‌رسد، در هیچ‌کدام از عرصه‌های طلبگی موفق نخواهد شد. کسی که منابع را نشناسد و اهل مراجعه به آن‌ها نباشد، به فردی مبدل می‌شود که به ناچار از تولیدات دیگران استفاده خواهد کرد و قطعاً ابتکار عمل را از دست خواهد داد و اگر این فرد در عرصه تبلیغ نیز وارد شود، مبلغ موفق و تأثیرگذاری نخواهد شد. شناخت منابع و توانایی مراجعه به آن‌ها از الزامات ورود مؤثر و صحیح در همه عرصه‌ها از جمله مدیریت فرهنگی، امام جماعت، مربی‌گری و غیره است. پژوهش کردن، این مهارت را در فرد ایجاد می‌کند که اهل تشخیص و فهم می‌شود. اگر یک فردی که در حوزه جامعه‌شناسی تخصص و مهارت دارد را به یک محلی ببرند، با یک نگاه کوتاه می‌تواند با ریزبینی و دقت، اوضاع اجتماعی آن محل را فهم و تحلیل کند. آیا یک امام جماعت در ساعت‌ها و روزهای نخست حضور در یک مسجد، می‌تواند مسائل مذهبی و فرهنگی آنجا را دریابد؟

لایه سوم:

لایه سوم، مهم‌ترین لایه پژوهش است. ما در حوزه نیاز به تربیت علمی داریم. همانطور که از نام «حوزه علمیه» پیداست، «علم»، محور کار ما است. از طرفی، کسی که علم، محور فعالیت‌های او است، باید روحیه، شخصیت و تربیت علمی داشته باشد. احترام به استاد، در این فرهنگ، معنا پیدا می‌کند؛ اگر در جایی دیدید که احترام استاد به درستی و مناسب شأن استادی او رعایت نمی‌شود، بدین معنا است که تربیت و شخصیت علمی در آن‌جا شکل نگرفته است.

پژوهش کردن، می‌تواند به رشد ابعاد معنوی ما کمک کند؛ ما باید بیاموزیم که روحیه آزاد اندیشی داشته باشیم و حقیقت طلب باشیم. ما بیشتر، «خود محور» هستیم تا «حق محور». پژوهش به ما کمک می‌کند که حقیقت طلبی را تمرین کنیم. از سوی دیگر، برای آن‌که بتوانیم در انجام پژوهش‌های علمی موفق باشیم، باید دردمند باشیم و نسبت به مشکلات و مسائل اطرافمان حساس و دغدغه‌مند باشیم و برای حل و رفع آن‌ها تلاش کنیم.

پژوهش، احساس خودباوری را در درون ما ایجاد می‌کند. این احساس خودباوری را نمی‌توان جای دیگری یافت؛ خودباوری صنفی، شخصی و دینی، در پژوهش بدست می‌آید.